Τι είναι το EMDR;
Το EMDR (Eye Movement Desensitization Reprocessing), όρος που αποδίδεται στα ελληνικά ως «απευαισθητοποίηση και επαναπροσαρμογή μέσω οφθαλμικών κινήσεων», είναι μια καινοτόμα ψυχοθεραπευτική μέθοδος για το ψυχικό τραύμα που δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε από την Δρ Francine Shapiro το 1987.
Το EMDR είναι αναγνωρισμένο από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) και το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Κλινικής Αριστείας (NICE) της Μεγάλης Βρετανίας ως μια από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες, ενήλικες, εφήβους και για παιδιά για την αντιμετώπιση της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες (PTSD).
Είναι μια συνθετική μέθοδος ψυχοθεραπείας που συνδυάζει πολλά επιτυχή στοιχεία μιας σειράς θεραπευτικών προσεγγίσεων όπως της ψυχοδυναμικής, της γνωσιακής, της συμπεριφορικής και της προσωποκεντρικής σε συνδυασμό με τις κινήσεις των ματιών ή άλλων μορφών αισθητηριακών αμφίπλευρων ερεθισμάτων, οι οποίες ενισχύουν τις συνειρμικές διαδικασίες και οδηγούν σε ταχεία επεξεργασία των πληροφοριών (Shapiro, 2001). Εντάσσεται σε δομημένα θεραπευτικά πρωτόκολλα, τα οποία είναι ειδικά σχεδιασμένα, ώστε να αποφέρουν το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Εφαρμογές του EMDR;
Η μέθοδος EMDR είναι μία δομημένη θεραπευτική διαδικασία, η οποία πραγματοποιείται σε 8 βασικές φάσεις. Είναι μια άκρως αποτελεσματική θεραπεία αν έχετε βιώσει ψυχολογικές δυσκολίες που προκύπτουν από τραυματικές εμπειρίες όπως κακοποίηση, παιδική παραμέληση, απώλεια αγαπημένου ανθρώπου, ατυχήματα, φυσικές καταστροφές, βασανιστήρια. Χρησιμοποιείται επίσης όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια και για τη θεραπεία συμπτωμάτων που δεν σχετίζονται απαραίτητα μόνο με τις περιπτώσεις μετατραυματικών διαταραχών, όπως οι φοβίες, κρίσεις πανικού και αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, εξαρτήσεις, ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές, χρόνιος πόνος ή σοβαρές σωματικές ασθένειες για την αντιμετώπιση των ψυχολογικών τους επιπτώσεων.
Τι συμβαίνει στη Θεραπεία EMDR;
Αν έχετε εμπλακεί σε ένα τραυματικό συμβάν, μπορεί να αισθάνεστε συγκλονισμένος και ο νου σας μπορεί να μην είναι σε θέση να επεξεργαστεί πλήρως αυτό που σας συμβαίνει. Φαίνεται να προσκολλάστε σε αυτήν την ανάμνηση, πράγμα που κάνει την τραυματική σας εμπειρία να παραμένει επώδυνη και ζωντανή. Οι πληροφορίες που συνδέονται με ιδιαιτέρως τραυματικές αναμνήσεις μοιάζουν συχνά σα να έχουν παγώσει στο νευρικό μας σύστημα. Αυτό ισχύει για τις εικόνες, τους ήχους, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις εντυπώσεις που αποκομίσατε κατά τη διάρκεια μιας τραυματικής εμπειρίας. Έτσι, νιώθετε σαν να αναβιώνετε το γεγονός κάθε φορά που η ανάμνηση αυτή έρχεται στο νου σας.
Το EMDR στοχεύει να βοηθήσει το νου σας να «ξεκολλήσει» και να επανεπεξεργαστεί την ανάμνηση αυτή σωστά, έτσι ώστε να μην είναι πλέον τόσο επώδυνη. Βοηθά επίσης να απευαισθητοποιήσει το συναισθηματικό αντίκτυπο της μνήμης, έτσι ώστε να μπορεί να σκεφτεί το συμβάν χωρίς να βιώνει τόσο έντονα συναισθήματα.
Η θεραπευτική διαδικασία αποτελείται από δομημένα θεραπευτικά πρωτόκολλα, σε συνδυασμό με το βασικό της στοιχείο, τα διεστιακά (αμφίπλευρα) αισθητηριακά ερεθίσματα (οπτικά, ακουστικά, απτικά), τα οποία αποτελούν καινοτομία της μεθόδου. Κατά τη διάρκεια των φάσεων θεραπευτικής επεξεργασίας θα εστιάζετε την προσοχή σας στο τραυματικό γεγονός, ενώ ταυτόχρονα καλείστε να μετακινήσετε τα μάτια σας από τη μία πλευρά στην άλλη (ή χρησιμοποιώντας άλλες μορφές διεστιακών αμφίπλευρων ερεθισμάτων). Αυτή η διαδικασία φαίνεται να διεγείρει αποτελεσματικά το «κολλημένο» σύστημα επεξεργασίας του νου σας, έτσι ώστε να μπορείτε να επανεπεξεργαστείτε και να μειώσετε την έντασή της τραυματικής ανάμνησης. Συνεπώς, οι επώδυνες πληροφορίες της τραυματικής ανάμνησης υποβάλλονται σε μια προσαρμοστική επεξεργασία, δημιουργώντας νέες, λιγότερα συναισθηματικές φορτισμένες συσχετίσεις. Έτσι οδηγείστε σε μια ολοκληρωμένη επεξεργασία πληροφοριών, βιώνοντας μια έντονη ανακούφιση σε γνωστικό (ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους), συναισθηματικό και σωματικό επίπεδο.
Πως λειτουργεί το EMDR (μηχανισμοί δράσης);
Το EMDR καθοδηγείται από το μοντέλο της Προσαρμοσμένης Επεξεργασίας Πληροφοριών (Adaptive Information Processing). Αυτό σημαίνει πως όπως το σώμα φυσικά επουλώνει μια πληγή, έτσι και ο νους μας έχει τη δυνατότητα μέσα από την επανεπεξεργασία των τραυματικών αναμνήσεων να επανέλθει στην ψυχική του ισορροπία.
Μια πρόσφατη μεταανάλυση των Romero et al (2018) περιγράφει συνοπτικά τα αποτελέσματα ερευνών για το μηχανισμό δράσης του. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας μπορεί να οφείλεται σε πολλούς διαφορετικούς μηχανισμούς. Η επίδραση του EMDR μοιάζει με αυτή που συμβαίνει φυσικά κατά τη διάρκεια του ύπνου REM (Rapid Eye Movement), όταν τα μάτια κινούνται γρήγορα από την μια πλευρά στην άλλη, καθώς ο νου μας επεξεργάζεται τα γεγονότα της ημέρας. Μερικές έρευνες επίσης υποστηρίζουν ότι η θεραπεία αυτή είναι αποτελεσματική επειδή κανείς εστιάζει σε ένα εξωτερικό ερέθισμα πράγμα που λειτουργεί σαν αντιπερισπασμός, Gunter & Bodner (2008). Όταν ο νους δεν δίνει την πλήρη προσοχή του στην επεξεργασία της μνήμης, αρχίζει να γίνεται όλο και λιγότερο ζωντανή. Αυτό μας επιτρέπει να αποστασιοποιηθούμε από αυτήν την ανάμνηση και να αρχίσουμε να την αντιλαμβανόμαστε με έναν πιο προσαρμοστικό, ισορροπημένο τρόπο.
Πόσο διαρκεί η Θεραπεία EMDR ;
Η διάρκεια ποικίλει ανάλογα με τη φύση και τη σοβαρότητα των προβλημάτων σας. Συνεπώς, μπορεί να είναι βραχείας, όταν επανεπεξεργαζόμαστε μια τραυματική μνήμη (3-6 συνεδρίες) έως μακρόχρονης συχνότητας (1 με 2 έτη), όταν υπάρχει χρόνια κακοποίηση (1 με 2 έτη), σε εβδομαδιαία βάση και διάρκειας 50 λεπτών έως 1 ½ ώρας.
Σε τι είδους προβλήματα μπορεί να βοηθήσει το EMDR;
Ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι αποτελεί ένα αποτελεσματικό είδος ψυχοθεραπείας, και ιδιαίτερα στα ακόλουθα:
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες
- Φοβίες
- Διαταραχή Πανικού
- Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή
- Προβλήματα Συμπεριφοράς και Αυτοεκτίμησης
- Περιπλεγμένο Πένθος
- Διαταραχή Σωματικής Δυσμορφίας
- Σεξουαλική Δυσλειτουργία
- Άγχος Απόδοσης
- Χρόνιος Πόνος
- Ημικρανίες
- Πόνος του Ακρωτηριασμένου Μέλους (Phantom Limb Pain)
Χρήσιμοι Σύνδεσμοι
Χρήσιμα άρθρα στα Ελληνικά
Βεντουράτου, Δ: Μιά νέα ελπίδα για τη θεραπεία ψυχικών τραυμάτων : Ελευθεροτυπία
Χρήσιμα βιβλία στα Ελληνικά
Croitoru, T (2019), Η επανάσταση του EMDR. (μετάφραση-επιμέλεια, Βασιλική Σφυρή). Εκδότης Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις. [Τίτλος Πρωτότυπου: The EMDR Revolution: Change Your Life One Memory At A Time (The Client's Guide) (2014)]
Χρήσιμα βίντεο για την καλύτερη κατανόηση της EMDR θεραπείας