Τι είναι η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας (ΟΔΠ);
Η οριακή ή μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από έντονη συναισθηματική δυσλειτουργία, παρορμητικότητα και ασταθείς διαπροσωπικές σχέσεις. Δυστυχώς, η ΟΔΠ μπορεί συχνά να γίνει αντικείμενο εσφαλμένης διάγνωσης. Σε ορισμένα άτομα με ΟΔΠ γίνεται διάγνωση διπολικής διαταραχής, παρότι στην ΟΔΠ οι αλλαγές της διάθεσης γίνονται με πολύ πιο ταχύ ρυθμό, καθώς η διάθεση μπορεί να παρουσιάσει σημαντικές διακυμάνσεις συχνά μέσα στην ίδια μέρα.
Συμπτώματα της ΟΔΠ
Για να διαγνωστεί με ΟΔΠ, το άτομο πρέπει να παρουσιάζει τουλάχιστον πέντε από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Φόβος εγκατάλειψης
- Ασταθείς ή μεταβαλλόμενες σχέσεις
- Ασταθής εικόνα του εαυτού∙ το άτομο παλεύει με την ταυτότητά του ή με την αυτοαντίληψή του
- Παρορμητικές αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές (υπερβολικές σπατάλες, σεξ χωρίς προφυλάξεις, κατάχρηση ουσιών, υπερβολική κατανάλωση φαγητού και άλλα)
- Αυτοκτονική συμπεριφορά ή αυτοτραυματισμοί
- Ασταθής διάθεση με ποικίλες διακυμάνσεις
- Αισθήματα κενού
- Δυσκολίες διαχείρισης του θυμού, συμπεριλαμβανομένης της συχνής απώλειας της ψυχραιμίας ή σωματικών συμπλοκών
- Παράνοια ή αποσύνδεση συσχετιζόμενη με στρες
Αν ανησυχείτε ότι πάσχετε από ΟΔΠ, είναι σημαντικό να περάσετε από αξιολόγηση από έναν ψυχολόγο ή ψυχίατρο, ώστε να επαληθεύσετε ή να αποκλείσετε τη διάγνωση. Υπάρχει συχνά συννοσηρότητα μεταξύ ΟΔΠ και άλλων διαταραχών όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η κατάχρηση ουσιών ή οι διαταραχές πρόληψης της τροφής.
Θεραπευτική αντιμετώπιση της ΟΔΠ
Η ΟΔΠ είναι μια δυνητικά σοβαρή κατάσταση και πολλά άτομα που υποφέρουν από αυτήν διατρέχουν τον κίνδυνο να αποπειραθούν να αυτοκτονήσουν κάποια στιγμή στη ζωή τους. Ωστόσο, η πρόγνωση για την ΟΔΠ είναι θετική σε βάθος χρόνου, και η εξειδικευμένη ψυχολογική και ιατρική θεραπεία μπορούν να αποδειχθούν ωφέλιμες.
Υπάρχουν πολλές εξειδικευμένες ψυχολογικές θεραπείες που μπορούν να δράσουν ευεργετικά για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της ΟΔΠ, όπως η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΔΣΘ), η βασισμένη στην εν-νόηση θεραπεία (MBT) και η θεραπεία σχημάτων (ST). ‘Όμως η πιο ερευνητικά τεκμηριωμένη θεραπεία ως τώρα είναι η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΔΣΘ).
Η ανάπτυξη της ΟΔΠ στη ΔΣΘ εξηγείται με βάση το “βιοκοινωνικό μοντέλο”. Το “βίο” αφορά τις βιολογικές επιρροές όπως η γενετική, η ψυχολογική κατάσταση της μητέρας την περίοδο της εγκυμοσύνης κ.α. Παρατηρούμε άτομα που πάσχουν από ΟΔΠ βιώνουν μια αυξημένη ευαισθησία στο συναίσθημα, η οποία προκαλεί μια έντονη συναισθηματική αντιδραστικότητα και μια επιβραδυμένη επαναφορά του συναισθήματος στην αρχική κατάσταση. Το “κοινωνικό” αφορά το περιβάλλον, το οποίο είναι συνήθως απαξιωτικό. Οι γονείς/ φροντιστές εκφράζουν δυσαρέσκεια και εκνευρισμό στις εκφράσεις των συναισθηματικών εμπειριών του παιδιού τους “σταμάτα να κλαις”, ενισχύουν ακραίες συμπεριφορές έκφρασης μέσω της αγνόησης έως ότου η έκφραση συμβεί με τέτοια ένταση όπου στο τέλος δίνουν προσοχή (πχ. όταν το παιδί φωνάζει και ζητάει βοήθεια, δε του δίνουν καμία σημασία, μέχρι τη στιγμή που θα του φωνάξουν και αυτοί ). Έτσι το παιδί μαθαίνει πως για να εισακουστούν οι ανάγκες του πρέπει να εκφράσει τα συναισθήματα του με πολύ έντονο τρόπο.
Χρήσιμοι Σύνδεσμοι
Για τη ΟΔΠ δεν συνιστάται φαρμακευτική αγωγή σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Εθνικού Ινστιτούτου Αριστείας Υγείας και Φροντίδας (NICE) του Ηνωμένου Βασιλείου . Υπάρχουν ωστόσο κάποιες ενδείξεις σύμφωνα με τις οποίες η φαρμακευτική αγωγή θα μπορούσε ενδεχομένως να αποβεί χρήσιμη στη διαχείριση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και του άγχους τα οποία συχνά αντιμετωπίζουν τα άτομα με ΟΔΠ.
Χρήσιμη Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία:
Γονιδάκης, Φ. (2018). Μιλώντας για την οριακή διαταραχή προσωπικότητας. Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία. Αθήνα: Βήτα