Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία (ΓΣΘ)

Τι είναι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία;

Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία (ΓΣΘ) είναι μια μέθοδος ψυχοθεραπείας που αναπτύχθηκε από τον ψυχίατρο Aaron T. Beck την δεκαετία του ’60. Η γνωσιακή συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία έχει υποβληθεί σε αυστηρότατο επιστημονικό έλεγχο και έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική σε μεγάλο εύρος ψυχικών δυσκολιών, όπως στη θεραπεία της κατάθλιψης, των αγχωδών διαταραχών, καθώς και πολλών άλλων γενικών προβλημάτων υγείας (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, προεμμηνορροϊκό σύνδρομο κα). Τα ερευνητικά αυτά δεδομένα έχουν αξιολογηθεί σχολαστικά από διεθνείς αρμόδιους φορείς, όπως το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Κλινικής Αριστείας (NICE) της Μεγάλης Βρετανίας.

Σημαντικό να κατανοήσουμε τα δύο κύρια συστατικά της ΓΣΘ, εφόσον αποτελείται από δύο λέξεις “γνωσιακή” και “συμπεριφοριστική”. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά αλληλοεπιδρούν συνεργικά μεταξύ τους κατά τη διάρκεια της θεραπείας μέσω της εκμάθησης μιας πληθώρας διαφορετικών δεξιοτήτων με σκοπό την επίλυση δύσκολων καταστάσεων. Ο όρος “γνωσιακή”  αναφέρεται στις γνώσεις ή αλλιώς τις σκέψεις μας, τις αντιλήψεις μας για τον εαυτό μας, τους άλλους και τον κόσμο γύρω μας.  Καλούμαστε να μάθουμε ότι δεν είναι πάντα τα γεγονότα αυτά καθαυτά που μας δυσκολεύουν, αλλά ο τρόπος που ερμηνεύουμε αυτά τα γεγονότα.

Το παράδειγμα που ακολουθεί δείχνει τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να μας επηρεάσουν οι σκέψεις μας, τα συναισθήματα μας και ως απόρροια αυτών, πώς μπορεί να επηρεαστεί η συμπεριφορά μας.

Ο τρόπος με τον οποίον η Ελένη ερμηνεύει το πρόσφατο γεγονός του χωρισμού της, την οδηγεί να σχηματίσει μια αρνητική εντύπωση για το τι θα συμβεί. Οπότε ο τρόπος ερμηνείας της, την οδηγεί σε ένα από τα πολλά γνωσιακά διεργασιακά λάθη που κάνουμε όλοι μας, στην ‘’πρόβλεψη του μέλλοντος’’.  Χωρίς να έχει αντικειμενικές ενδείξεις για το πώς θα είναι το μέλλον της, εκείνη νιώθει ότι μπορεί να το προβλέψει.

Η γνωσιακή πλευρά της θεραπείας μας βοηθάει να αναδομήσουμε τις αρνητικές τις σκέψεις, εκπαιδεύοντάς μας σε τρόπους αλλαγής των δυσλειτουργικών σκέψεων αντικαθιστώντας τες με περισσότερο ρεαλιστικές.

Ο όρος “συμπεριφοριστική” αναφέρεται στην αναγνώριση και τη σύνδεση της λειτουργίας της δυσλειτουργικής συμπεριφοράς μέσα στα διαφορετικά πλαίσια που εμφανίζεται. Βασική αρχή της συμπεριφοριστικής θεραπείας είναι ότι η κάθε μορφή συμπεριφοράς είναι μαθημένη. Σκοπός της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας είναι να μας βοηθήσει να τροποποιήσουμε τη δυσλειτουργική μας συμπεριφορά μέσα από μία νέα διαδικασία μάθησης.

Επιστρέφοντας στο παράδειγμα της Ελένης:

Τι συμβαίνει στη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία;

Στη συγκεκριμένη μορφή θεραπείας είναι πολύ σημαντικό να χτίσουμε μαζί μια ισότιμη, συνεργατική σχέση, να νιώσουμε πως  “είμαστε μαζί σε αυτό το ταξίδι”, εστιάζοντας στο παρόν. Αν τα τωρινά προβλήματα σχετίζονται με συναισθηματικές δυσκολίες του παρελθόντος, τότε γίνεται σύνδεση με το παρελθόν ώστε να βρούμε την προέλευση του προβλήματος αυτού. Ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι η εκμάθηση δεξιοτήτων με απώτερο σκοπό κατά την περάτωση της θεραπείας να νιώθετε ο “θεραπευτής του εαυτού σας”. Παρ ’όλα αυτά η ίδια η θεραπεία δεν αποτελείται μόνο από την εκμάθηση και εφαρμογή δεξιοτήτων αλλά και από βιωματικές ασκήσεις για την καλύτερη κατανόηση και παρατήρηση του εαυτού μας.

Μέσα από την ενεργή συμμετοχή μας, καλούμαστε να προβούμε στα εξής:

• να φθάσουμε σε μια κοινή κατανόηση των προβλημάτων μας, στο πώς αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τους άλλους και τον κόσμο γύρω μας και πώς η θεώρηση αυτών, μας επηρεάζει συναισθηματικά και συμπεριφορικά
• να καθορίσουμε τους προσωπικούς και άμεσους στόχους και στρατηγικές στη θεραπεία, κάτι το οποίο συνεχώς παρακολουθείται και αξιολογείται.
• να αποφασίσουμε από κοινού για τις δεξιότητες που θα μάθετε και θα εφαρμόσετε κατά τη διάρκεια της συνεδρίας αλλά και τις δεξιότητες εκείνες που θα εφαρμόσετε, έξω από τα πλαίσια της θεραπείας

Πόσο διαρκεί η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία;

Η διάρκεια της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας ποικίλει ανάλογα με τη φύση και τη σοβαρότητα των προβλημάτων σας. Συνεπώς, μπορεί να είναι βραχείας  (10-15 συνεδριών) έως μακρόχρονης συχνότητας (1 με 2 έτη) σε εβδομαδιαία βάση και διάρκειας 50 λεπτών.

Σε τι είδους προβλήματα μπορεί να βοηθήσει η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία ;

Ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα αποτελεσματικό είδος ψυχοθεραπείας, και ιδιαίτερα στα ακόλουθα:

• Άγχος και επεισόδια πανικού
• Φοβίες
• Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης
• Κατάθλιψη
• Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
• Προβλήματα πρόσληψης τροφής (όπως Ψυχογενής Ανορεξία ή Βουλιμία)
• Σεξουαλικά προβλήματα
• Προβλήματα σχέσεων
• Προβλήματα σε παιδιά και εφήβους
• Προβλήματα σωματικής υγείας
• Χρόνιος Πόνος
• Προβλήματα συνηθειών (όπως τα τικς)

• Προβλήματα ελέγχου του θυμού
• Προβλήματα με ουσίες ή αλκοόλ
• Σχιζοφρένεια και άλλες ψυχώσεις
• Προβλήματα σχετιζόμενα με μαθησιακές διαταραχές
• Διπολική (Μανιοκαταθλιπτική) Διαταραχή
• Διαταραχές Προσωπικότητας
• Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες
• Διαταραχές Ύπνου
• Γενικά προβλήματα υγείας: σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, η υπέρταση, η ινομυαλγία, ο διαβήτης, η ημικρανία και άλλες χρόνιες διαταραχές

Χρήσιμοι Σύνδεσμοι

Χρήσιμη Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία που θα σας βοηθήσει να βάλετε τη ΓΣΘ στη ζωή σας.

• Kennerley, H. (1999). Ξεπερνώντας το άγχος: Ένας οδηγός αυτοβοήθειας με γνωστικές-συμπεριφοριστικές τεχνικές (Μ. Χαρίτου-Φατούρου Επιμ. Έκδ., Γ. Ευσταθίου, & Κ. Αγγελή Μτφ.). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. (Τίτλος πρωτοτύπου: Overcoming Anxiety. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 1997).
• Silove, D., & Manicavasagar, V. (2000). Ξεπερνώντας τον πανικό: Ένας οδηγός αυτοβοήθειας με γνωστικές-συμπεριφοριστικές τεχνικές (Θ. Καλπάκογλου Επιμ. Έκδ., Ν. Βουλαλάς Μτφ.). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. (Τίτλος πρωτοτύπου: Overcoming Panic. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 1997).
• Hope D., Heimberg R. ,Juster H., Turk C. (2009). Αντιμετώπισε το κοινωνικό άγχος. Μια γνωστική-συμπεριφορική θεραπευτική προσέγγιση – Εγχειρίδιο αυτοβοήθειας (Γκόγκα Π.,Κωνσταντινίδης Λ. Μτφ). Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. (Τίτλος πρωτότυπου: Managing social anxiety: A Cognitive – Behavioral Therapy Approach. Client workbook. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 2004)
• Alberti., R., & Emmons, M. (2002). Δικαίωμά Σας! Ένας οδηγός για περισσότερο ισότιμες σχέσεις (Γ. Σίμος Επιμ. Έκδ., Ν. Νικολαΐδης Μτφ.). Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. (Τίτλος πρωτοτύπου: Your perfect right: a guide to assertive living. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 1993).
• Burns, D. D. (1997). Αισθανθείτε καλά! (Γ. Σίμος Επιμ. Έκδ., Μ. Χήρα Μτφ.). Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. (Τίτλος πρωτοτύπου: Feeling Good. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 1980).
• Beck, Α. Τ. (1996). Δεν αρκεί μόνο η αγάπη (Γ. Σίμος Επιμ. Έκδ., Χ. Μουτζούκης Μτφ.). Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. (Τίτλος πρωτοτύπου: Love is never enough. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 1988).
• Fairburn, C. (1999). Βουλιμία, ξανακερδίστε τον έλεγχο (Γ. Σίμος Επιμ. Έκδ., Μ. Χήρα Μτφ.). Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. (Τίτλος πρωτοτύπου: Overcoming binge eating. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 1995).
• Kaplan, H. S. (1995). Πώς να ξεπεράσετε την πρόωρη εκσπερμάτιση (Γ. Σίμος Επιμ. Έκδ. Μτφ.). Aθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. (Τίτλος πρωτοτύπου: How to overcome premature ejaculation. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 1989).
• Lamagnere, F. (1999). Μανίες, φοβίες και έμμονες ιδέες (Γ. Σίμος, Επιμ. Έκδ., Μ. Χήρα, Μτφ.). Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. (Τίτλος πρωτοτύπου: Manies, peurs et idees fixes. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 1994).

Χρήσιμα Βίντεο για την καλύτερη κατανόηση της ΓΣΘ θεραπείας: